WYCIECZKA Nr 118 - Tomaszów Mazowiecki

TRASA : Rokiciny Kolonia - Rokiciny - Janków - Janków Trzeci - Ciosny - Lipianki - Niewiadów - Ujazd - Sangrodz - Tobiasze - Zaborów - Komorów - Tomaszów Mazowiecki - Łaziska - Dębniak - Kolonia Dębniak - Bielina - Wygoda - Maksymów - Olszowa Piaski - Olszowa - Popielawy - Łaznów - Kolonia Łaznów - Rokiciny Kolonia 
 [18.08.2012. - 81,8 km, 20,0 km/h, 4:11:08 h]

GPS

Mr SCOTT jedzie do... Tomaszowa Mazowieckiego !!! Trasa WYCIECZKI Nr 118.

"A może byśmy tak, najmilszy, wpadli na dzień do Tomaszowa..." - tak napisał przed laty łodzianin Julian Tuwim, a później zaśpiewała Ewa Demarczyk.
Czemu nie ! No to jedziemy do... Tomaszowa Mazowieckiego ! Zaczynam w Rokicinach Kolonii, pod zabytkowym zajazdem dawnej poczty konnej, który zbudowano w 1848 roku.

W Rokicinach jest jeszcze wiele do pokazania i dziś padło na ulicę Nową. Jadę do ul. Reymonta i skręcam w lewo w stronę cmentarza. Ulica Nowa biegnie na zachód od ul. Reymonta do ul. Polnej i kończy się przed torami Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. To co prawda wieś, ale swoim wyglądem przypomina raczej podmiejskie osiedle. Stoją przy niej zadbane domy jednorodzinne z wypielęgnowanymi ogrodami.

Wracam do ul. Reymonta, skręcam w ul. Tymienieckiego i kieruję się na wschód do wsi Rokiciny. Tam w prawo na drogę wojewódzką nr 715 i za remizą strażacką ponownie na wschód, w rozjazd na Janków i Jankówek.

Jest to wielokrotnie wykorzystywana przez Mr SCOTT'a, bezpieczna i mało uczęszczana trasa dojazdowa do wsi Ujazd. Szybko dojeżdżam do Jankowa.

Potem w prawo i prosto przez wieś do kolejnego rozjazdu. Skręcam w lewo do osady Janków Trzeci.

W porównaniu do dnia wczorajszego, warunki pogodowe są o niebo lepsze ! W doskonałym nastroju, mocnym tempem dojeżdżam do wsi Ciosny.

Pędzę z górki do kapliczki przy rozjeździe do wsi Lipianki. Dalej cały czas prostą i równą drogą, która biegnie pomiędzy rolniczymi zagrodami.

Bardzo szybko dojeżdżam do wsi Niewiadów. Na rozjeździe za budynkami jednej z największych w Polsce centralnej hodowli bydła mlecznego, odbijam w prawo do mostu na rzece Piasecznica.

Pokonuję krótki podjazd do drogi wojewódzkiej nr 713 i wjeżdżam do wsi Ujazd. Oj coś dawno tu mnie nie było ! Zobacz WYCIECZKA Nr 101.

Fajnie jest wrócić do miejsc, które się bardzo lubi i miło wspomina ! Ale dziś tylko przejeżdżam przez piękny Ujazd. Przenoszę się na wygodną ścieżkę rowerową, która ciągnie się od Placu Kościuszki w stronę Tomaszowa Mazowieckiego.

Szybkim tempem docieram do wsi Sangrodz, o której pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z 1335 roku. Wówczas osada nazywała się Sangródź i należała do Parafii Małecz - zobacz WYCIECZKA Nr 109.

Mijam przydrożną kapliczkę domkową, która stoi po prawej stronie drogi rowerowej. W przeszklonej wnęce umieszczono figurkę Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus na rękach. Pod udekorowaną kwiatami ramą, znajduje się czarna tabliczka z datą budowy - rok 1936.

              Płaski odcinek drogi do Tomaszowa prowadzi pośród kolorowych łąk i pól, i nie powinien nikomu sprawić większego wysiłku. Sprawnie dojeżdżam do wsi Tobiasze i przenoszę się na drugą stronę szosy.

Potem znowu przejeżdżam na prawą stronę drogi i wakacyjnym tempem (33,3 km/h) wkraczam do wsi Zaborów.  Pierwsze informacje o tej osadzie pochodzą z 1395 roku. Pod koniec XV wieku wieś należała do dziedzica Ujazdu - Piotra Tłuka ze Strykowa.

W Zaborowie można podziwiać kapliczkę słupową, która stoi pomiędzy drzewami po prawej stronie drogi. W niszy znajduje się m.in. figurka Serca Jezusowego. Z białej tabliczki odczytuję, że kapliczkę wzniesiono w 1921 roku !

Utrzymuję wysokie tempo jazdy i wjeżdżam do Komorowa. Wieś podobnie jak Zaborów, należała w 1863 roku do Władysława Chociszewskiego, który zasłynął produkcją kos dla powstańców styczniowych.

Po kilku minutach rytmicznego pedałowania, dojeżdżam do Tomaszowa Mazowieckiego. To jedno z najmłodszych miast w Polsce, którego historia powstania i dalszy rozwój, jest związany z rewolucją przemysłową XIX wieku. Mr SCOTT był tu już wielokrotnie, ale przeważnie przejazdem i zawsze zbyt krótko ! Dziś będzie tym pierwszym dniem, w którym postaram się tę niedopuszczalną zaległość nadrobić.

Tomaszów został założony przez hrabiego Antoniego Ostrowskiego - właściciela wsi Ujazd, który nazwał osadę na cześć swojego ojca Tomasza. W dniu 6 lipca 1830 roku uzyskał prawa miejskie. Jadę na wschód po ulicy Ujezdzkiej i skręcam w prawo w ul.Warszawską. W całym Tomaszowie są ustawione niebieskie tablice informacyjne, wskazujące drogę do najważniejszych miejsc w mieście i okolicy.

Ulicą Warszawską dojeżdżam do mostu na rzece Czarna. Jest to jedna z czterech rzek przepływający przez Tomaszów. Pozostałe trzy to Pilica, moja ukochana Wolbórka i Piasecznica.

Przy ul. Warszawskiej 105 znajduje się siedziba Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Tomaszowie Mazowieckim.

Kolejna posesja przy ul. Warszawskiej 103, jednej z głównych ulic Tomaszowa, to przepięknie odrestaurowana, przedwojenna willa fabrykancka. Należała do żydowskiej rodziny Zusmana Bornsteina, który był właścicielem Starzyckiej Fabryki Wyrobów Sukienniczych.

Jadę dalej na południe, w stronę dużego Osiedla Obrońców Tomaszowa z 1939 roku, nazywanego potocznie Niebrów.  Na jego terenie przy ul. Warszawskiej 75/81, znajduje się kościół katolicki p.w. św. Jadwigi Królowej.       

Jest to ogromna, nowoczesna konstrukcja, zbudowana z żelbetonu w latach 1986-1999 "wysiłkiem tutejszych parafian".

We wnęce przed wejściem do świątyni, na ścianach zawieszonych jest wiele pamiątkowych tablic. Po prawej stronie wisi prostokątna tablica z czerwonego marmuru, z której dowiaduję się, że "Parafia św. Jadwigi Królowej w Tomaszowie Maz. została erygowana 01.VI.1984 r. przez biskupa Józefa Rozwadowskiego". Czytamy też, że "Budowę kościoła rozpoczął pierwszy proboszcz parafii ks. kan. Władysław Urbański, zakończył jego następca ks. kan. Henryk Kowaliński. Było to w roku 600-lecia śmierci św. Jadwigi patronki. Konsekracji kościoła dokonał 31.X.1999 r. arcybiskup Władysław Ziółek, Pasterz Kościoła Łódzkiego".

Po przeciwnej stronie zawieszonych jest aż jedenaście pamiątkowych tablic !!! Oglądam po kolei wszystkie, zaczynając od tej wiszącej najwyższej, znajdującej się po lewej stronie zakratowanego okna. Odsłonięto ją w 1984 roku na uroczystość 75-lecia Związku Inwalidów Wojennych. 
Poniżej wisi tablica "W hołdzie Prezydentowi Rzeczpospolitej Polskiej, Profesorowi Lechowi Kaczyńskiemu i Jego Małżonce Marii, którzy zginęli w katastrofie prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem w kwietniu 2010 roku". Cześć Ich Pamięci !  
W środku zawieszono tablicę pamięci Ostatniemu Prezydentowi RP na Uchodźctwie Ryszardowi Kaczorowskiemu, który także zginął w tej katastrofie. Cześć Jego Pamięci ! 
Po prawej znajduje się tablica poświęcona "Marszałkowi Polski Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu, bohaterowi walki o wolną Polskę w latach 1914-1921, oficerowi Legionów Polskich, Komendantowi POW, Obrońcy Ojczyzny z niemieckim najeźdźcą w czasach kampanii wrześniowej 1939 r. Zmarłemu w Warszawie 2.12.1941 r., pochowanemu na Powązkach pod pseudonimem Adam Zawisza".

Na tablicach w środkowych rzędzie, czytam po kolei od lewej : 
1/"Ś.P. Żołnierz, Harcerz, Padagog, Żołnierz A.K. Ps."Nosowicz", "Wąsowicz" Józef Piątkowski 1916-2003 Pch.13 Wołyńskiej Dywizji Piechoty, 44 p.p. "Strzelców Kresowych", Obrońca Warszawy 1939 roku, Współorganizator organizacji małego sabotażu "Wawer", Oficer Kedywu w oddziale leśnym "Jara" w lasach łukowskich. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
2/"W hołdzie ppłk.Aleksandrowi Kicie, obrońcy Tomaszowa Maz. 6-7.09.1939 r. d-cy I Kompani C.K.M. 45 p.p. 13 D.P. "Strzelców Kresowych" w walce z niemiecko-hitlerowskim najeźdźcą. W 1945 r. wcielony do L.W.P., aresztowany 23.05.1952 r., niewinnie skazany na karę śmierci przez władze PRL. Wyrok wykonano 08.08.1952 r. Uniewinniony 3.12.1956 r. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
3/"W hołdzie płk. Stanisławowi Hojnowskiemu d-cy 45 p.p. 13 D.P. "Strzelców Kresowych", obrońcy Tomaszowa Maz. 6-7.09.1939 r. przeciw niemieckim najeźdźcą, poległemu w Tomaszowie Maz. 7.09.1939 r. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
4/"W hołdzie Obrońcom Tomaszowa Maz. 6-7 września 1939 r. Żołnierzom 13-tej Dywizji Piechoty "Strzelców Kresowych" w walce z niemiecko-hitlerowskim najeźdźcą. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
 Tablice wiszące w dolnym rzędzie dotyczą : 
 1/"Ś.P. Wincenty Romanowski 1912-1995 Kawaler Krzyża VM Porucznik A.K. - Ps."Wrzos", Honorowy Obywatel Tomaszowa Maz., Obrońca Tomaszowa Maz. 6-7 września 1939 roku. Kpr. z cenzusem 13-tej Wołyńskiej Dywizji Piechoty "Strzelców Kresowych" Kompania Łączności Wołyń, Komendant Obwodu Zdołbunów 27 W.D.P. A.K. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
2/"Ś.P.Witold Wicher-Kucharski  Pułkownik A.K. - ps."Wicher" Pch.13-tej Wołyńskiej Dywizji Piechoty 43 p.p. "Bajończyków" Obrońca Warszawy 1939 roku, Dowódca Oddziału Partyzanckiego "Wicher" 25 p.p. A.K. Tomaszów Maz. 6-7.09.2001". 
3/"W hołdzie 110-ciu Żołnierzom 45 Pułku Piechoty 13 D.P. "Strzelców Kresowych", Obrońcom Tomaszowa Maz. poległym w walce z niemieckim najeźdźcą i Piątą Kolumną hitlerowską 6-7 września 1939 roku oraz 19 cywilom, którzy zginęli w czasie bombardowania Tomaszowa Maz. 1-7 września 1939 roku. Cześć Ich Pamięci !!! Tomaszów Maz. 6-7.09.2001".

Wchodzę na chwilę do kruchty kościoła i przez oszklone drzwi oglądam wnętrze ogromnej świątyni. W ołtarzu głównym znajduje się kompozycja ścienna, przedstawiająca wniebowzięcie patronki parafii - świętej Jadwigi Królowej.

Proboszczem parafii jest ksiądz Henryk Kowaliński, który pochodzi z dobrze mi znanej Górki Pabianickiej (zobacz WYCIECZKA Nr 75). Do parafii należą także wioski Komorów, Zaborów i Cekanów. Oglądam kościół ze wszystkich stron i wracam na ul. Warszawską, kierując się w stronę centrum miasta.

Dojeżdżam do skrzyżowania z ul. Barlickiego, gdzie na niedużym zieleńcu ustawiony jest obelisk z pamiątkową tablicą. Znajduje się na niej napis "Pamięci 4. czerwca 1989 roku. Obywatele". Tomaszów Mazowiecki był pierwszym miastem w Polsce, które właśnie w ten sposób uczcił rocznicę pierwszych powojennych wyborów parlamentarnych i skwer otrzymał właśnie imię "4 czerwca 1989 roku".

Na terenie skweru na wielostopniowym cokole, stoi kapliczka słupkowa, pochodząca z 1919 roku. W 1930 roku ludność Tomaszowa składała się w 27% z Żydów, w 9% z Niemców i 68% z Polaków.

Naprzeciwko skweru przy ul. Warszawskiej 10/14, znajduje się kompleks zabytkowych budynków zajmowanych obecnie przez bank. To dawna willa rodziny Bornsteinów, zbudowana w połowie XIX wieku przez żydowskiego fabrykanta Dawida Bornsteina, właściciela Tomaszowskiej Fabryki Wyrobów Sukiennych.

Z ul. Warszawskiej skręcam w prawo w ul. Norberta Barlickiego, przy której znajduje się wiele zabytkowych obiektów związanych z przemysłową historią Tomaszowa Mazowieckiego. Oglądam budynki dawnej fabryki, wozowni i stolarni oraz mieszkania dla kadry fabrycznej należące do Moritza Piescha - jednego z największych tomaszowskich fabrykantów przełomu XIX i XX wieku.  

Pod adresem ul. Barlickiego 32 podziwiam eklektyczną willę z 1888 roku, zbudowaną dla Moritza Piescha wg projektu inżynierów A. Sroki i D. Laudego. W jej bryle i elewacjach można doszukać się elementów różnych stylów architektonicznych - od gotyku do rokoka. Moritz Piesch był Austriakiem przybyłym do Tomaszowa w 1873 roku z Bielska, gdzie urodził się w rodzinie fabrykanckiej o korzeniach żydowskich.

Po nieparzystej stronie ulicy Barlickiego, pod numerem 23 stoi komin i zakładowa kotłownia, wybudowane w 1872 roku w fabryce Moritza Piescha. Obiekty należały wówczas do najnowocześniejszych w całym imperium rosyjskim. Fabrykant angażował się w wiele inicjatyw społecznych na terenie miasta. W 1877 roku przyczynił się do powstania Tomaszowskiej Ochotniczej Straży Ogniowej, której został pierwszym prezesem.

Przy ul. Barlickiego 17 oglądam przepiękną willę, która należąca do przemysłowca Jakuba Helperna - właściciela fabryki wyrobów sukiennych. W 1900 roku Halpernowie założyli pierwszą w Tomaszowie spółkę akcyjną.

Wracam na ul. Warszawską do mostu nad Wolbórką. Oglądam bystre wody rzeki, która jest nieodłącznym towarzyszem wycieczek Mr SCOTT'a. W ciągu najbliższego roku w parku przy Wolbórce ma powstać elektrownia wodna, która będzie produkować prąd.

Ruszam dalej w stronę ul. Piłsudskiego do szerokiej alei prowadzącej na zachód, gdzie ustawiony jest pomnik Tadeusza Kościuszki. Monument został wykuty w piaskowcu i uroczyście odsłonięty w październiku 1917 roku, w setną rocznicę śmierci Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej insurekcji 1794 roku.

Jestem przy centralnym skrzyżowaniu Tomaszowa Mazowieckiego, w którym łączą się ze sobą główne ulice miasta. Stanowią równocześnie przelotowe arterie komunikacyjne (do Łodzi 53 km, 114 km do Warszawy, 32 km do Opoczna i 27 km do Piotrkowa).

Kieruję się dalej po ul. Piłsudskiego do placu noszącego imię Tadeusza Kościuszki, będącego centralnym rynkiem Tomaszowa Mazowieckiego. Można tu zobaczyć wiele zabytkowych kamienic z XIX i XX wieku. Aktualnie trwają prace przy rewitalizacji placu, które potrwają przez najbliższy rok, przez co dostęp do wielu obiektów jest znacznie utrudniony.

 

Ruch w centrum Tomaszowa jest wielki, miasto tętni życiem a rynek oblepiony jest zaparkowanymi samochodami. Mr SCOTT zdecydował, że dokładne obejrzenie placu (m.in. kościoła ewangelickiego św. Trójcy - wybudowany w latach 1823-1829 na zlecenie Antoniego Ostrowskiego) zarezerwujemy sobie na kolejny sezon rowerowy. Oglądam tylko kamienicę fabrykanckiej rodziny Knothe, która stoi przy Placu Kościuszki nr 17.

Kamienica ta jest zaliczana do najcenniejszych zabytków miasta. Powstała w trzeciej dekadzie XIX wieku przy dawnym placu Św. Józefa i swój obecny, eklektyczny styl, zawdzięcza przebudowie dokonanej w 1896 roku.

Z placu Kościuszki wracam na ul. Piłsudskiego i szeroką aleją - deptakiem dla pieszych, który biegnie pomiędzy jezdniami, dojeżdżam do ronda przy skrzyżowaniu z ul. Legionów. Oglądam obelisk - wielki kamień stojący na schodkowym podeście, ogrodzony filarami połączonymi kutym łańcuchem.

Na kamieniu umieszczona jest pamiątkowa tablica ze znakiem krzyża harcerskiego i napisem "W hołdzie Tomaszowskim Harcerzom poległym w walce o wolność i niepodległość. Społeczeństwo i Harcerze. Tomaszów Maz. 11.XI.1988 r.".

Na placu pośrodku ronda ustawiony jest pomnik "Poległym Legionistom Piłsudskiego – Towarzysze Broni", który przywrócono miastu po 62 latach. Został odsłonięty podczas uroczystości w dniu 11 listopada 2001 roku.

 Na cokole pomnika umieszczono szereg tablic upamiętniających nazwiska legionistów oraz żołnierzy, walczących o suwerenną Polskę w latach 1918-1921, którzy wyruszyli na wojnę z Tomaszowa Mazowieckiego.

Historia pomnika sięga 1924 roku, kiedy to w dziesiątą rocznicę utworzenia Legionów Polskich, stanął na skwerze przy ulicy Pilicznej (dziś ulicy Prezydenta Ignacego Mościckiego). Kilka tat później na skwerze rozpoczęto budowę nowego ratusza i obelisk trzeba było rozebrać.

W 1928 r. dzięki staraniom Związku Legionistów, przy zbiegu ulic Józefa Piłsudskiego i Legionów zbudowano nowy pomnik zwieńczony sylwetką orła zrywającego się do lotu. Jesienią 1939 roku na polecenie władz okupacyjnych pomnik rozebrano. Mosiężny orzeł został ukryty i szczęśliwie przetrwał całą okupację. Po zakończeniu wojny został przekazany do magistratu, gdzie niestety zaginął...

W roku 2000 miejscowy Związek Piłsudczyków postawił sobie za cel odbudowę Pomnika, co udało się w końcu zrealizować ! Projekt rekonstrukcji opracował Leszek Danielewicz i Ryszard Michalak. Rzeźbę orła wykonał w Krakowie mgr Michał Zakrzewski, wnuk żołnierza - bojownika o niepodległość w latach 1917-1920.

Ruszam ulicą Piłsudskiego na zachód i dojeżdżam do leśnych rejonów Tomaszowa. Teren ten zajmują jednostki Wojska Polskiego.

Przy ul. Piłsudskiego 72 stacjonują dwie jednostki wojskowe, wchodzące w skład 25 Brygady Kawalerii Powietrznej im. księcia Józefa Poniatowskiego. Brygada liczy ponad 2500 żołnierzy. W jej skład wchodzi kilka jednostek znajdujących się w różnych rejonach woj. łódzkiego. Pierwszy Batalion Kawalerii Powietrznej stacjonuje w Leźnicy Wielkiej - zobacz WYCIECZKA Nr 69. 

Na murze otaczającym jednostkę wojskową można obejrzeć kilka pamiątkowych tablic związanych z historią Wojska Polskiego oraz jego wybitnych dowódców. Na tej płycie z czarnego marmuru, umieszczono inskrypcję z wykonanych w brązie liter "W tych koszarach w latach 1955-2000 funkcjonował 41 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Samochodowych im.Mjr Henryka Dobrzańskiego Hubala, w którym wyszkolono na rzecz gospodarki narodowej i obronności kraju ok. 70 tys. specjalistów".

Na kolejnej tablicy przedstawiono graficzny wykres szlaku bojowego II-go Dywizjonu 4 Pułku Artylerii Ciężkiej podczas wojny obronnej 1939 roku. W podcieniach usytuowanych wzdłuż południowej części muru, zorganizowano wystawę poświęconą tradycji 25 Batalionu Dowodzenia, "Szlaku Żołnierskiej Chwały wydzielonego oddziału W.P." oraz patronowi mjr H. Dobrzańskiemu "Hubalowi".

Przed wejściem na teren jednostki utworzono wspaniale zagospodarowany skwer. W jego centralnym miejscu stoi pomnik mjr. Henryka Dobrzańskiego - Hubala, legendarnego dowódcy Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego i Okręgu Bojowego Kielce.

Na murze jednostki zawieszona jest wykonana w brązie tablica z wytłoczoną inskrypcją "Mjr HUBAL zginął 30.04.1940 r. pod Anielinem. Pośmiertnie przewieziony został przez żołnierzy niemieckich na teren tutejszych koszar. Tu skończył się szlak czynu legendarnego majora a rozkwita Hubalowa tradycja. Czerwiec 1997 r.".

Kapitan Mr SCOTT zasalutował Hubalowi i z tej części Tomaszowa Mazowieckiego (to tablica wjazdowa od strony drogi ekspresowej S-8) wracam do centrum miasta.

Przejeżdżam obok znajdującego się przy ul. Piłsudskiego 42/46 nowego boiska sportowego i przepięknie odnowionych budynków Gimnazjum nr 3 im. Józefa Piłsudskiego. Gmach szkoły jest świetnie widoczny spod pomnika legionistów. 

Ulicą Piłsudskiego wracam pod pomnik Kościuszki. Dalej w prawo w ul. św. Antoniego w okolice skrzyżowania z ulicą Prezydenta Ignacego Mościckiego. Przy ul. P.O.W. 2 znajduje się zbudowany w latach 1862-1864 kościół p.w. Świętego Antoniego Padewskiego, Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika oraz Matki Boskiej Różańcowej.

Mr SCOTT potrafi czasami znaleźć się w odpowiednim miejscu i o odpowiedniej porze ! Dziś mam wielkie szczęście (tzw. korelacja czasowo-przestrzenna) i dzięki uprzejmości przemiłego pana kościelnego, wchodzę do wnętrza zabytkowej świątyni. W kruchcie zawieszone są pamiątkowe tablice. Po lewej stronie wisi tablica z czarnego, wypolerowanego marmuru z motywem gałęzi palmy i inskrypcją o treści "Ś.P. ANTONI OSTROWSKI Hrabia 1782-1845. Założyciel miasta, inicjator budowy kościoła św. Antoniego. Generał wojsk Polskich w czasie Powstania Listopadowego - wdzięczni tomaszowianie. Tomaszów Maz. 1995".

Z prawej strony zawieszona jest czarna tablica ze złotą inskrypcją "Ksiądz Stanisław Wojciech Klonowski 1799-1860. Pierwszy Proboszcz Tomaszowski, zasłużony dla sprawy narodowej w czasie Powstania Listopadowego. Prosi o modlitwę. Tomaszów Maz. 2002".

Neorenesansowa świątynia została rozbudowana w latach 1888-1891 i 1948 roku. Znajduje się w niej zabytkowe wyposażenie, m.in ambona z drewnianym korpusem, zapledziem, baldachimem oraz metalowymi schodami z balustradą.

Podziwiam ołtarz z figurą Jezusa Ukrzyżowanego naturalnych rozmiarów. Obok umieszczone zostały wizerunki patronów świątyni, po prawej stronie św. Stanisława a po lewej św. Antoniego. W kościele znajdują się cztery ołtarze boczne. W prawej nawie ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz ołtarz Matki Bożej Różańcowej. Natomiast w lewej nawie znajdują się ołtarze poświęcone Miłosierdziu Bożemu i świętemu Franciszkowi z Asyżu. Ołtarze i ambona posiadają czarną polichromię ze złoconymi ornamentami.

Na filarach i ścianach świątyni, zawieszonych jest wiele pamiątkowych tablic. Oglądam po kolei każdą z nich a pan kościelny pilnuje, aby nikt nie porwał Mr SCOTT'a.  
Na tej starej płycie umieszczono napis "Ś.† P. Ksiądz Ludwik Dąbrowski prałat domowy. Jego Świętobliwości. Były proboszcz w Tomaszowie, ur. w Zgierzu 22 sierpnia 1834, zm. w Warszawie 16 grudnia 1916".

Na tej czarnej tafli czytam "D.O.M. Ś.P. Ksiądz Wawrzyniec Gaworski, ur. w Działoszynie 9 sierp. 1841 r., b. długoletni proboszcz w Tomaszowie Rawskim, b. regens konsystorza warszaw. Prałat Kapituły Metropolitalnej, zm. w Warszawie 25 listop. 1900 r. Prosi o modlitwę".

Kolejna z tablic posiada łaciński napis "†  Christus Viviti Christus Regnat Christus Imperat ! In Memoriam Abentis Saeculi XIX Et Saec XX Inchoati".

Następnie dwie tablice zawierają wykaz Proboszczów Parafii św. Antoniego w Tomaszowie Maz. Na pierwszej z nich umieszczono nazwiska księży prowadzących parafię od roku 1826 do roku 1937.

Na drugiej znajduje się lista proboszczów od roku 1937 do chwili obecnej. Aktualnie proboszczem kościoła jest rodowity tomaszowianin, ksiądz prałat Edward Wieczorek, który objął probostwo po zmarłym w październiku 2011 roku ks. infułacie Stanisławie Gradzie.

Oglądam następną tablicę z inskrypcją "D.O.M Ś.† P. Ksiądz Ludwik Zajtz, ur. w Koziegłówkach 3 paźdz. 1834 r., kano. ś. teoligii, kanonik Kolleg. Kalis., b .prof. i regnes Konsys. Kielec., b. Rektor Kościoła Powązkow. Proboszcz Parafii Tomaszów, zm. 15 września 1901 r. Prosi o modlitwę".

I wreszcie ostatnia z tablic z napisem o treści "Ś.† P. Ks. Kazimierz Cichalewski Proboszcz Tomaszowski, ur. d. 9 stycznia 1870 r. w Żychlinie, zm. d. 8 lutego 1921 r. w Tomaszowie".

Po trwającym stanowczo za krótko pobycie w świątyni, udaję się teraz na tradycyjną rundkę wokół kościoła. Od strony zachodu, po lewej stronie nawy ustawiony jest pomnik Jana Pawła II-go. Na czarnej tablicy przytwierdzonej do cokołu, znajduje się napis "Ojciec Święty Jan Paweł II. Pierwszy z rodu Polaków. Następca Świętego Piotra. Pomnik ten ufundowali tomaszowianie w 1996 roku".

Natomiast od strony ul. Mościckiego stoi pomnik przedstawiający Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski w latach 1948-1981.

Spod kościoła przenoszę się na sąsiednią ulicę Prezydenta Ignacego Mościckiego. To jedna z reprezentacyjnych arterii Tomaszowa Mazowieckiego i kiedyś nazywała się Piliczna. Pod numerem 4 znajduje się siedziba Urzędu Gminy Tomaszów Mazowiecki. Urząd mieści się w fabrykanckiej kamienicy, która została zbudowana na początku lat 20-tych XX wieku przez Bolesława vel Borucha Szepsa – współwłaściciela Starzyckiej Manufaktury Dywanów.       

Po przeciwnej stronie, pod adresem ul. Mościckiego 3, znajduje się Miejski Dom Kultury w Tomaszowie Mazowieckim. Na ścianie frotowej budynku zawieszona jest tablica poświęcona pamięci patrona rotmistrza Witolda Pileckiego.

Do budynku domu kultury przylega wspaniały gmach ratusza miejskiego, który został zbudowany w latach 1925-1927 wg projektu inż. Aleksandra Ranieckiego.

W dniu 24.06.1925 r. przy udziale Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego, położono uroczyście kamień węgielny pod budowę ratusza. Natomiast w dniu 26 czerwca 1927 roku, w obecności biskupa łódzkiego ks. Wincentego Tymienieckiego, odbyła się uroczystość oddania budynku do dyspozycji tomaszowian.

Przy drzwiach wejściowych do ratusza zawieszone są dwie tablice. Na tej odlanej z brązu umieszczono herb Tomaszowa Mazowieckiego oraz napis "Renowacji Budynku Urzędu Miasta dokonał Zakład Budowlano-Montażowy "EZBUD" Edward Burchard & Zenon Adam Łaski. Spółka Jawna. A.D.2004" i Mr SCOTT przyznaje, że wyszło świetnie ! Na szklanej tablicy wiszącej poniżej, zamieszczono przedwojenną rycinę przedstawiającą ratusz i historię jego powstania.

Gmach urzędu przy ul. P.O.W. 10/16, znajduje się bezpośrednio przy starannie utrzymanym Skwerze Niepodległości. Możemy na nim oglądać Grób Nieznanego Żołnierza, który odsłonięty został w dniu 12 listopada 2008 roku. Na płycie z czarnego marmuru umieszczono  napis o treści "Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu za wolność na polu chwały 1914 - 1921 Cześć".

W najważniejszych punktach Tomaszowa Mazowieckiego - także na skwerze przed ratuszem, ustawione są estetyczne plansze informacyjne. Zawierają plan miasta z zaznaczeniem miejsca, w którym się znajdujemy oraz wskazaniem atrakcji turystycznych i obiektów użyteczności publicznej.

Ze Skweru Niepodległości przechodzę pod bramę wejściową, która prowadzi do siedziby I-go Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego. Jest to pierwsza szkoła średnia w Tomaszowie Mazowieckim, którą wybudowano w 1903 roku przy ul. Mościckiego 22/24, z inicjatywy kupców i fabrykantów tomaszowskich : Landsbergów, Furstenwald'a, Piesch'a, Halperna, doktora Jana Rode i mecenasa Jana Morsztynkiewicza.

Wówczas szkoła składała się z siedmiu klas i nosiła nazwę Szkoły Handlowej Stowarzyszonych Kupców Handlowych. Na zabytkowym budynku oraz na dziedzińcu znajdują się pamiątkowe tablice, których obejrzenie muszę sobie odłożyć na inny dzień. Dziś sobota i wejście na teren szkoły jest zamknięte.

Ponieważ Mr SCOTT bez tablic nie może żyć, to spod budynku liceum skręcam w prawo w ul. Bohaterów 14 Brygady. Po lewej stronie ulicy znajdują się bloki osiedla mieszkaniowego, otoczone trawnikami z zielenią. Na jednym z nich ustawiony jest kamienny obelisk z kawałków jasnego kruszywa.

Do postumentu przytwierdzona jest brązowa tablica ze znakiem Związku Walki Młodych i napisem "ZWM Związek Walki Młodych. Rewolucyjna organizacja młodzieży walcząca o wyzwolenie narodowe i społeczne w latach 1943-1948. Tomaszów Maz. 1978 r. Młodzież ZWCH "Chemitex-Wistom" w 33 rocznicę powstania Z.W.M."

Po krótkiej podróży w czasy Polski Ludowej wracam na ul. Mościckiego. Na ulicy tej znajduje się bardzo wiele klasycystycznych kamienic z przełomu XIX i XX wieku, pamiętających czasy fabrykanckie.

Kieruję się ul. Mościckiego na wschód, gdzie wokół ul. Browarnej jest niewielki teren zieleni - Skwer Powstańców. Stoi tu obelisk z głazem i tablicą upamiętniającą powstania listopadowe i styczniowe.

Na żeliwnej tablicy umieszczono symboliczne znaki żołnierza polskiego oraz inskrypcję o treści "W hołdzie uczestnikom powstań narodowych : - listopadowego 1830 r., - styczniowego 1863 r. Społeczeństwo Tomaszowa Maz. 1987. ZBOWiD".

Po prawej stronie stoi brzozowy krzyż z niewielką tabliczką, na której zamieszczono napis "Poległym w walce ochotnikom Tomaszowa. obrońcom Ojczyzny przed agresją bolszewicką lat 1919, 1920 składamy dowody hołdu..." - dalszy tekst nieczytelny.

Ze skweru Powstańców jadę do skrzyżowania ul. Mościckiego 31/33 z ul. Nowowiejską. Stoi tu jeden z najpiękniejszych budynków Tomaszowa Mazowieckiego - gmach dawnego Banku Polskiego. Aktualnie mieści się w nim bank Pekao S.A.

Przed wejściem do zabytkowej budowli zawieszona jest tablica z brązu, na której zamieszczono herb Tomaszowa Mazowieckiego praz napis o treści "Gmach dawnego Banku Polskiego wzniesiony w latach 1923-1924 według projektu wielkiego polskiego architekta, profesora Politechniki Warszawskiej Mariana Lalewicza. Budowę wzniesiono w akademickiego klasycyzmu z polskimi formami architektury pałacowej". Warto zajrzeć do środka, bo ściany są spowite niezwykle oryginalną sztukaterią. 

Wracam teraz w stronę centrum i odbijam w prawo do Parku Miejskiego "Solidarność". Jest to dawny Park Kultury i Wypoczynku im. XX-lecia PRL, który otwarto 22 lipca 1964 roku ku czci władzy ludowej. Położony jest na terenie dawnego ogrodu hrabiego Antoniego Ostrowskiego, pomiędzy ulicami Mościckiego, Warszawską i Nowowiejską. 

Od strony ul. Mościckiego, po lewej stronie od bramy wejściowej do "Hrabskiego Ogrodu", przy ul. Browarnej 7 znajduje się siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury w Tomaszowie Mazowieckim.

Z ul. Browarnej jadę na kolejną reprezentacyjną ulicę Tomaszowa - Polskiej Organizacji Wojskowej. Mijam oszklone Centrum Handlowe "Tomax". Na P.O.W. trwa właśnie remont nawierzchni i przebudowywany jest plac przed zachodnią częścią ratusza.

Naprzeciwko ratusza miejskiego, przy ul. P.O.W. 11/15 znajduje się Pałac Ostrowskich - dawnych właścicieli miasta. Zbudowano go w 1812 roku wg projektu Fryderyka Alberta Lessla w stylu klasycystycznym o charakterze romantycznym.

Obecnie mieści się tu Muzeum Regionalne im. Antoniego hr. Ostrowskiego, które powstało w 1927 roku. Pałac stał się siedzibą muzeum w 1950 roku. W podcieniach przed wejściem głównym, zawieszone są pamiątkowe tablice. Ta dotyczy "Pamięci prof. dr Tadeusza Seweryna założyciela Oddz. PTK i muzeum, wybitnego etnografa, muzeologa, artysty plastyka i działacza ruchu oporu. PTTK Tomaszów Maz. w 50-lecie istnienia Oddz. 25 wrzesień 1977".

Na brązowej płycie z żelaza napisano "Pamięci Mirosławy Jastrzębskiej 1921-1982, Józefa Jastrzębskiego 1920-1989 etnografów, długoletnich kustoszy Muzeum w Tomaszowie Maz. zasłużonych dla kultury. Przyjaciele i współpracownicy. Tomaszów Maz. 24.X.1992".

Wisi tu także piękna tablica z herbem Tomaszowa Maz. i informacją "Dawny pałac Antoniego Hr. Ostrowskiego zbudowany w stylu klasycystycznym o charakterze romantycznym z przeznaczeniem na letnią rezydencję. Budową pałacu rozpoczęto w 1812 r., ukończono ok. 1830 r. siedziba muzeum".

Na następnej płycie z wypukłą inskrypcją zamieszczono napis "Doktorowi Janowi Piotrowi Dekowskiemu 1907-1988 zasłużonego dla tomaszowskiego muzeum, wybitnemu etnografowi i wychowawcy młodzieży - Członkowie S.T.L. T.P.M. P.T.H. Tomaszów 20.XI.1993".

I jeszcze jedna piękna tablica - medalion wykonany z brązu z herbem Ostrowskich "Rawicz", na którym zamieszczono podziękowanie "Założycielowi Tomaszowa Mazowieckiego Hr. Tomaszowi Ostrowskiemu 1735-1817 i jego synowi Hr Antoniemu Ostrowskiemu 1782-1845. W hołdzie Tomaszowianie. Tomaszów Maz. 4.XII.1995 r.".

Pałac Ostrowskich był pierwotnie budynkiem parterowym. Prace budowlane wykonał "magister kunsztu murarskiego" Jan Komorowski z Ujazdu. Dopiero później dobudowano piętro oraz trzypiętrową wieżę, z której roztacza się wspaniały widok na przepiękny Tomaszów. Wracam na ul. Mościckiego i skręcam w lewo w ul. św. Antoniego.

Jadę po ścieżce rowerowej do skrzyżowania z ul. Seweryna. Po lewej stronie ulicy św. Antoniego 39, znajduje się Parafia Ewangelicko-Augsburska w Tomaszowie Mazowieckim z plebanią, którą zbudowaną w 1902 roku.

Neogotycki kościół Zbawiciela zbudowano w latach 1897-1902 wg projektu architekta Pawła Hofera z Warszawy. Jest to trójnawowa świątynia z pięknej, czerwonej cegły, zwieńczona strzelistą wieżą o wysokości 60 metrów. Na wieży umieszczono stalowe dzwony odlane w Bochum oraz zegar - dzieło braci Meister z Berlina.

Wewnątrz kościoła znajdują się przepiękne wyposażenie : obraz ołtarzowy, olej na płótnie pt. "Spotkanie Zmartwychwstałego Chrystusa z Marią Magdaleną" namalowany na specjalne zamówienie przez słynnego malarza Wojciecha Gersona, zabytkowe 31-głosowe organy wykonane w firmie braci Walter. Zachwycają wspaniałe witraże pochodzące z firmy H. Schlein w Zittau, marmurowa, neogotycka chrzcielnica i ambona z baldachimem. 

Od 1993 roku w kościele regularnie odbywają się koncerty muzyki poważnej i organowej. Akurat trafiłem na przygotowania do wieczornego koncertu  organizowanego w ramach 13 edycji Wędrownego Festiwalu Filharmonii Łódzkiej "Kolory Polski". Nie wypadało przeszkadzać... Na koniec zwiedzania obejrzałem jeszcze tablicę, która wisi w prawej części nawy i upamiętnia darczyńców, którzy przyczynili się do odnowienia świątyni w 2005 roku.

Obok luterańskiej świątyni stoi murowana plebania o pałacowej architekturze, dom parafialny, budynki gospodarcze oraz piękny dom zborowy zbudowany w 1913 roku. W 2017 roku odbędą się w Tomaszowie centralne uroczystości związane z jubileuszem 500-lecia Reformacji.

Naprzeciwko bramy wjazdowej, na trawniku przed kościołem rośnie potężny "Dąb Reformatora" księdza doktora Marcina Lutra. Został posadzony w 1917 roku w 400-ną rocznicę początku reformacji w Europie. Obok dębu położony jest kamień z napisem "Luterreiche 1517-1917".

 Vis-à-vis kościoła Zbawiciela, po drugiej stronie ulicy znajduje się Park im. dr Jana Serafina Rode. Zieleniec powstał w latach 1916-1923. W jego centralnej części znajduje się obelisk i popiersie doktora Rode, wykonane w 1930 roku wg projektu Antoniego Polkowskiego.

W parku można obejrzeć także pomnik z działem przeciwpancernym, postawionym na pamiątkę 14 Brygady Altylerii Przeciwpancernej II Armii Wojska Polskiego, które dziś wzbudza wielkie zainteresowanie przeważnie najmłodszych.

Na pomniku znajdują się dwie tablice upamiętniające: "Szlak Bojowy 14 Sudeckiej Brygady Altylerji Przeciwpancernej" oraz "Cześć Bohaterom 14 Bryg. Artlerji 2 Armii W. P. Poległym w kwietniu 1945 r. nad Odrą I Nysą za Wolność I Lud”.

Z parku przenoszę się na ul. św. Antoniego 42, pod siedzibę Urząd Stanu Cywilnego Urzędu Miasta Tomaszów Mazowiecki, czyli tomaszowski Pałac Ślubów. Placówka mieści się w zabytkowej willi, zbudowanej w 1903 roku przez wybitnego społecznika i lekarza, filantropa, założyciela tomaszowskiego szpitala - doktora Jana Serafina Rode. 

Na zakończenie zwiedzania ulicy św. Antoniego, dojeżdżam do skrzyżowania z ul. Szkolną. Znajduje się tu nowoczesna siedziba Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim.

W skład Powiatu tomaszowskiego wchodzi miasto Tomaszów Maz. oraz gminy wiejskie, które Mr SCOTT już odwiedził : Będków, Budziszewice, Lubochnia, Rokiciny, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd i Żelechlinek oraz gminy, do których wkrótce pojadę : Czerniewice, Inowłódz i Rzeczyca.

Po trzech godzinach poznawania centrum pięknego Tomaszowa, przenoszę się w jego wschodnie rejony. Wracam do ul. Mościckiego, po której biegnie droga wojewódzka nr 713 i dalej prosto ulicą Mireckiego. Docieram do mostu na rzece Pilica. Co ciekawe, Tomaszów Maz. położony jest na terenie w dwóch regionach historyczno-kulturowych, ponieważ dzielnice po lewej stronie Pilicy to Mazowsze, natomiast po prawej stronie rzeki to Małopolska. I właśnie teraz wjeżdżam do Małopolski i dawnej wsi Białobrzegi, która włączona została do granic administracyjnych Tomaszowa Mazowieckiego w 1977 roku.

Jadę ulicą Radomską do krzyżowania z ul. Gminną i skręcam w lewo - na północ. Mijam budynki Zespołu Szkół nr 8 i dojeżdżam do kościoła p.w. Matki Boskiej Łaskawej w Białobrzegach.

Jest to nowy kościół wybudowany w 1985 roku. Na murze świątyni zawieszona jest mała tabliczka z napisem "Kamień węgielny z Groty w Lourdes kościoła pod wezwaniem Matki Boskiej Łaskawej Rymskokat. Parafii Św. Marcina w Tomaszowie Maz. pośw. 29.XI.1981 r. przez ks .bp. E. Materskiego".

Przy ul. Gminnej 21 można podziwiać modrzewiowy kościół p.w. św. Marcina pochodzący z XVII wieku. Świątynia prezentuje styl polskiego baroku ludowego i aktualnie jest zamknięta. Stoi w miejscu wybudowanego ok. roku 1470 poprzedniego kościoła, z którego pozostała murowana zakrystia. Jest to jedna z najcenniejszych pereł architektury drewnianej w regionie środkowej Polski.

Przy zabytkowym murze kościelnym stoi murowana dzwonnica z początku XX wieku. Wielka szkoda, że kościół jest nieczynny, bowiem wewnątrz znajduje się zabytkowe wyposażenie - m.in ołtarz patrona świątyni - św. Marcina biskupa, z podpisem "S. Martin Epis Turronensis 1759". 

Z ul. Gminnej wracam do drogi woj. nr 713 i oglądam remizę Ochotniczej Straży Pożarnej w Białobrzegach. Budynek stoi przy ul. Opoczyńskiej nr 3. Pierwsze zastępy strażackie zaczęto tu formować od 1 sierpnia 1928 roku.

Pierwsza pisemna wzmianka o Białobrzegach pochodzi z 1405 roku. Miejscowość leży na wysokim, prawym zboczu doliny Pilicy i od wieków była związana z Ziemią Opoczyńską. Mr SCOTT ma nadzieję, że na zwiedzenie tych pięknych okolic przyjdzie jeszcze czas. Na razie zawracam do ul. Radomskiej, gdzie przy skrzyżowaniu z szosą na Wąwał, stoi dawny dwór szlachecki. Pochodzi z połowy XIX wieku i przez długie lata był własnością Gminnej Spółdzielni. 

Po drugiej stronie ul. Radomskiej na posesji nr 15/17, stoi drewniany dom z gankiem, pochodzący z drugiej dekady XX wieku. Czas goni i zabieram się w drogę powrotną. Pędzę do centrum Tomaszowa Maz. oglądając wschodnie dzielnice miasta.

Dojeżdżam ponownie do ul. św. Antoniego, przy której jest wiele kamienic i budynków z połowy XIX i początków XX wieku (np. św. Antoniego 22 - budynek murowany z 1830 roku, św. Antoniego 10 - dom Zussamanta Bornsteina, właściciela Fabryki Wyrobów Sukienniczych). Pod numerem 24 znajduje się jednopiętrowa kamienica, w której mieści się Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.

Jest to dawna willa należąca do Rodziny Jana Różyckiego - tomaszowskiego notariusza. To właśnie tutaj spędził lata dzieciństwa i młodości, polski poeta i prozaik Zygmunt Różycki (Rola-Różycki). Na ścianie frontowej zawieszona jest tabliczka z herbem Tomaszowa Mazowieckiego z informacją o tym fakcie.

Spoglądam raz jeszcze na przepiękny kościół św. Antoniego i ruszam w stronę skrzyżowania z ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

To właśnie w tym rejonie znajdował się pierwszy piec do wytopu surówki z żelaznych rud syderytowych, wybudowany pod koniec XVIII wieku przez ówczesnego właściciela dóbr ujezdzkich, podskarbiego koronnego Tomasza Ostrowskiego. Jadę z górki do ul. Warszawskiej, przez most na Wolbórce, gdzie na początku XIX powstała pierwsza osada kuźnicza - zalążek przyszłego Tomaszowa Mazowieckiego.

Patrząc na wschód, na lewym brzegu Wolbórki znajduje się najstarszy obiekt fabryczny w województwie łódzkim - budynek dawnej "Batavii", którą hrabia Antoni Ostrowski wzniósł w latach 1823-1827 ! Obecnie mieści się tu Tomaszowska Fabryka Filców Technicznych.

Z ul. Warszawskiej skręcam w prawo w ul. Konstytucji 3 Maja i jadę na ostatnią odsłonę poznawania fabrykanckiej historii Tomaszowa Mazowieckiego. Tutaj także znajduje się wiele zabytkowych budowli. Na początek oglądam piętrową willę, stojącą na dużej posesji nr 36, gdzie obecnie mieści się przedszkole.

Ten rejon miasta był pod koniec XIX wieku w posiadaniu żydowskiej rodziny Landsbergów, którzy przy ówczesnej ulicy Gustownej, uruchomili fabrykę sukna. Właśnie na dzisiejszej ul. Konstytucji 3 Maja pod nr 46, można popatrzeć na zbudowaną w końcu lat 90 XIX wieku fabryczną portiernię.

Trochę dalej w stronę ul. Nowowiejskiej, bo przy ul. Konstytucji 3 Maja 48, stoi piętrowa, fabrykancka willa z tarasem wspartym na czterech kolumnach. Zbudowano ją w stylu eklektycznym ok. 1900 roku, dla kierownictwa Fabryki Sukna Hilarego Landsberga. Obecnie jest to siedziba tomaszowskiego Rejonowego Urzędu Pracy.

Z centrum kieruję się do ul. Hallera i jadę wzdłuż Wolbórki do zachodniego krańca miasta - dzielnicy Niebrów. Przy ul.Mostowej powstał właśnie nowoczesny wiadukt, którym można przejechać nad drogą ekspresową S-8. Jeszcze rok temu to miejsce wyglądało tak : FOTO. W ten sposób kończę swój pierwszy dzień zwiedzania Tomaszowa Mazowieckiego.

Miasta nie da się zwiedzić w jeden dzień, więc na pewno tu wkrótce wrócę ! Podjeżdżam na wiadukt i pędzę z górki do wsi Łazisko.

Za rozjazdem w prawo do wsi Zaborów, po prawej stronie szosy znajduje się remiza Ochotniczej Straży Pożarnej. W tym samym budynku mieści się także Dom Ludowy - świetlica wiejska w Łazisku.

Trochę dalej na skrzyżowaniu z drogą w lewo do Chorzęcina, ustawiona jest przedwojenna kapliczka słupkowa z czerwonej cegły. Jadę prosto, co demonstruje Mr SCOTT.

Dalej pojadę trasą poznaną podczas WYCIECZKI Nr 19, gdy Mr SCOTT jechał w odwrotnym kierunku nad Zalew Sulejowski. Szybko docieram do wsi Dębniak.

 Po kilku minutach wjeżdżam do Kolonii Dębniak. Poruszam się wzdłuż doliny małej rzeczki Bielina, której rozlewiska widoczne są po prawej stronie drogi.

Utrzymuję wysokie tempo jazdy i wkrótce wita mnie już sama Bielina.

Piękna pogoda pozwala cieszyć się latem i rowerową wolnością ! Wąską asfaltówką dojeżdżam do kolejnej wsi o nazwie Wygoda. Jest tam skrzyżowanie z drogą powiatową biegnącą z Ujazdu do Wolborza.

Ciągle jadę prosto i po krótkim odcinku przebiegającym przez las, dojeżdżam do osady Maksymów. 

Jest to bardzo łatwa i przyjemna trasa, przebiegającą pomiędzy rolniczymi terenami w Gminie Ujazd. Mijam zielone pola i pastwiska, niewielkie skupiska drzew i zagrody rolnicze. Dojeżdżam do wsi Olszowa Piaski.

Przecinam drogę prowadzącą z Ujazdu do Będkowa i na krzyżówce z kapliczką, skręcam w prawo do wsi Olszowa.

Mr SCOTT był już w tej okolicy kilka razy - zobacz np. WYCIECZKA Nr 11. Dziś oglądam dworek, który stoi na terenie dużego ogrodu po lewej stronie drogi. Jest to parterowa budowla z końca XIX wieku, która należała do Rodziny Jabłońskich.

Z WYCIECZKI Nr 101 pamiętam, że w Olszowie 27 stycznia 1620 roku urodził się arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1674-1677 Andrzej Olszowski - fundator kościoła w Ujeździe. Kiedy kończą się gospodarskie zagrody, moim oczom ukazuje się niesamowity widok na zielone pola i łąki ! Przyjazd Mr SCOTT'a wywołał tu oczywiście wielkie zainteresowanie ! Tak urodziwej "Fanki" dawno już nie widziałem.

Na najbliższym rozjeździe zmieniam kierunek jazdy i skręcam w prawo. Jadę na północ do wsi Popielawy.

Pedałuję przez Popielawy Poprzeczne do centrum wsi, które leży przy drodze woj. nr 713. Skręcam na zachód i równym, miarowym tempem dojeżdżam do Łaznowa (zobacz WYCIECZKA Nr 88). Jest to malowniczy szlak rowerowy prowadzący przez typowo rolnicze tereny w Gminie Rokiciny.

W Łaznowie przecinam drogę wojewódzką nr 716 i pędzę z górki do mostu na małej rzeczce Łaznowianka. Wjeżdżam do Kolonii Łaznów i za tą tabliczką skręcam w prawo.

To już końcowe kilometry dzisiejszej wyprawy. Droga do Rokicin Kolonii biegnie pomiędzy torami Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i pachnącym lasem. Jest ostatnia okazja, aby się zrelaksować i kontemplować nad pięknem natury.

Ulicą Kolejową docieram do drogi woj. nr 713. Rokiciński zajazd poczty konnej w popołudniowym, sierpniowym słońcu wygląda przepięknie ! Stoi tu już od ponad 150 lat, ale nie wiadomo dokładnie, od kiedy przestał pełnić funkcje pocztowe. W 1936 roku kupiła go na licytacji w Tomaszowie rodzina Norwińskich. W czasie wojny pełnił funkcję magazynu, a po jej zakończeniu został przejęty przez spółdzielnię "Słońce". W 1953 roku odzyskali go spadkobiercy Norwińskich, od których budynek odkupiła Gminna Rada Narodowa. Od 1963 roku w obiekcie tym mieściły się kolejno szkoła, przedszkole i apteka. W końcu lat 80-tych dawny zajazd poddano gruntownej konserwacji, po której przeszedł on we władanie Gminnego Ośrodka Kultury.

Sami widzicie najmilsi, że można i nawet warto, chociaż na jeden dzień wpaść do Tomaszowa Mazowieckiego ! Bo przecież jest to magiczne miejsce, które zaskakuje, urzeka swoją historią i zachwyca pięknymi zabytkami. To cudowne miasto, o którym się ciągle myśli i do którego chce się jak najszybciej powrócić. Mr SCOTT jest pewien, że i Ty tego pragniesz - pojechać tam, zobaczyć i dotknąć historii. Nie bądź niewierny Tomasz !  
Uwierz, że tak jest !